Zabezpieczenie alimentów przy rozwodzie – to pierwsze, co powinieneś zrobić

Czym jest to zabezpieczenie alimentów?

Zabezpieczenie alimentów oznacza, iż od chwili wydania postanowienia w tym aspekcie do momentu prawomocnego zakończenia sprawy, przez cały czas jej trwania zobowiązany do alimentacji będzie zobowiązany do łożenia na uprawnionego (dzieci, małżonka) zasądzonej przez sąd kwoty. Zabezpieczenie alimentów nie stanowi jednak wyroku. To, że zostanie ono orzeczone, nie oznacza, że pozwany przegrał proces i od tej pory będzie musiał płacić w kwocie zabezpieczenia już zawsze. Jest ono ustanawiane wyłącznie na czas trwania postępowania rozwodowego. Sąd biorąc pod uwagę interesy stron wskazuje, w jakim zakresie osoba zobowiązana powinna łożyć na osobę uprawnioną w czasie, kiedy jeszcze nie może zapaść wyrok kończący sprawę.

Konieczność zabezpieczenia alimentów wynika z faktu, że dopiero wyrok prawomocny, czyli ten wydany przez sąd II instancji (lub sąd I instancji, o ile żadna ze stron nie złoży odwołania), nakazuje zobowiązanemu do łożenia. Oznacza to, że egzekucja świadczeń alimentacyjnych będzie możliwa dopiero trzymając w ręku prawomocny wyrok rozwodowy (chyba że pozew był złożony w oddzielnym postępowaniu).

Więcej na temat egzekwowaniu świadczeń alimentacyjnych możesz przeczytać w naszym wcześniejszym artykule - Egzekucja alimentów na dziecko – dłużnik powinien mieć się na baczności.

Zabezpieczenie świadczeń alimentacyjnych – czy zaspokaja roszczenie główne?

Zabezpieczenie świadczeń alimentacyjnych nieco różni się od „zwykłego” zabezpieczenia roszczeń. Zasada generalna stanowi bowiem, że postępowanie zabezpieczające nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia. Alimenty stanowią wyjątek. Służą one zaspokojeniu bieżących potrzeb uprawnionego, także już z samego swojego charakteru przesądzają o wykonywaniu zabezpieczonego roszczenia głównego (tj. alimentów). Sądy rodzinne stoją na stanowisku, że ze względu na długotrwałość postępowania rozpoznawczego w sprawach o alimenty uzasadnione jest obejmowanie kwotą zabezpieczenia pełnych środków utrzymania osoby uprawnionej, gdyż niweluje się wówczas zjawisko narastania zaległości egzekucyjnych, a pozwany ma przewidywalną sytuację procesową (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 14 grudnia 1995 roku, sygn. akt: I ACr 850/95).

Trzeba przy tym pamiętać, że postanowienie o zabezpieczenie alimentów w określonej kwocie nie oznacza, że sąd ma obowiązek w takiej samej wysokości określić świadczenie alimentacyjne w wyroku rozwodowym. Kwoty z zabezpieczenia i wyroku mogą się różnić.

Kiedy złożyć wniosek o zabezpieczenie alimentów?

Wydawanie postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia alimentów na dzieci rozwodzących się małżonków nie jest może zasadą, ale sądy robią to bardzo często. Aby jednak takie zabezpieczenie uzyskać, wymagany jest wniosek. Z racji tego, że w sprawach cywilnych, w tym tych rodzinnych, obowiązuje zasada kontradyktoryjności, sąd, nawet jeżeli widzi podstawy takiego rozstrzygnięcia, nie może orzekać z urzędu.

Wniosek o zabezpieczenie świadczeń alimentacyjnych może zostać złożony:

• przed wniesieniem pozwu rozwodowego;
• wraz z pozwem rozwodowym;
• w trakcie trwania postępowania rozwodowego (czyli już po złożeniu pozwu w przedmiocie orzeczenia rozwodu).
  

Zatem, aby móc złożyć wniosek o zabezpieczenie nie tylko nie trzeba czekać na zapadnięcie wyroku w przedmiocie zakończenia małżeństwa (chociażby w pierwszej instancji), nie trzeba czekać nawet na złożenie powództwa rozwodowego.

Co zawrzeć we wniosku o zabezpieczenie alimentów?

Do postępowania rozwodowego należy się bardzo dobrze przygotować. Zebrać materiał dowodowy, przygotować wnikliwą argumentację, a na końcu sporządzić szczegółowy i obszerny pozew. Z wnioskiem o zabezpieczenie jest łatwiej (dlatego też możliwe jest jego złożenie jeszcze przed samym powództwem rozwodowym). Jednym warunkiem jest uprawdopodobnienie istnienia roszczenia. Nie ma potrzeby wykazywania interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia.

Czym jest uprawdopodobnienie istnienia roszczenia? Najprościej rzecz ujmując, chodzi o to, że strona wnioskująca (rodzic dziecka, z którym ono mieszka) nie musi udowadniać swoich twierdzeń w pełnym zakresie, jak to jest wymagane w zwykłym postępowaniu, a wystarczy, że przedstawi wiarygodne argumenty lub dowody wskazujące na zasadność roszczenia alimentacyjnego. W omawianym postępowaniu sąd nie bada sprawy tak dokładnie, jak przy wydawaniu wyroku. Jeżeli uzna, że wnioski strony są wiarygodne i usprawiedliwione (nawet bez wskazywania jednoznacznych dowodów) ma prawo wydać postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia.

Mimo że wnioskodawca nie jest obowiązany przedstawiać konkretnych dowodów w sprawie, to warto, aby przynajmniej w minimalnym zakresie się one znalazły. Co zatem może stanowić uprawdopodobnienie zasadności roszczenia? Będą to między innymi:

1. akt urodzenia dziecka potwierdzający, że pozwany jest jego rodzicem, a tym samym, że ma obowiązek jego utrzymania;
2. zaświadczenie o dochodach i wydatkach małżonków wskazujący na poziom dotychczasowego życia rodziny (dziecko nie powinno żyć na niższym poziomie niż jego rodzice, w tym ten rodzic, który już z nim nie mieszka) – może to być PIT, umowa o pracę, umowa zlecenia, KPiR itd.
3. zestawienie miesięcznych kosztów utrzymania dziecka – będą to paragony i faktury na jedzenie, odzież, edukację, leczenie, czynsz, media itd.
4. zeznania świadków –  czyli osób, które znają strony postępowania i posiadają wiedzę na temat jej sytuacji materialnej i finansowej.
   

Postanowienie o zabezpieczeniu alimentów

Sąd wydaje postanowienie w granicach wniosku, nie musi jednak zawsze orzekać kwoty, jakiej domaga się strona. Może on bowiem uwzględnić wniosek częściowo, i zamiast 4 tys. zł miesięcznie, zabezpieczyć alimenty na 2 tys. zł miesięcznie. Świadczenie w ramach zabezpieczenia nie musi być przy tym wypłacane miesięcznie. Może równie dobrze przyjąć formę jednorazowo określonej sumy pieniężnej. Sposób ustalenia zabezpieczenia zależy każdorazowo od okoliczności, treści wniosku oraz oceny sytuacji dokonanej przez sąd.

W postanowieniu w przedmiocie zabezpieczenia sąd wskazuje na formę świadczenia (jednorazowo lub cyklicznie), jego wysokość, termin płatności, a także sposób wykonania obowiązku, np. na rachunek bankowy opiekuna dziecka lub do rąk własnych opiekuna.

Postanowienie o zabezpieczeniu alimentów jest wykonalne natychmiast po jego wydaniu, nawet jeśli strona zobowiązana zdecyduje się na złożenie zażalenia. Oznacza to, że zobowiązany musi płacić alimenty już od momentu wydania postanowienia. A to, czy będzie skarżył postanowienie, czy też nie, nie ma tutaj żadnego znaczenia. Nie ma wpływu na to również fakt, że uprawniony do alimentacji zażali postanowienie, jeżeli np. uzna, że sąd zasądził zbyt niskie świadczenie.

‍